W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych, na wniosek Pomorskiej Izby Rolniczej, o udzielenie we współpracy z Ministrem Infrastruktury oraz Ministrem Klimatu i Środowiska nadzwyczajnej pomocy poszkodowanym rolnikom w związku z sytuacją rolników w terenów Żuław Wiślanych dotkniętych skutkami intensywnych opadów deszczu w dniach 28-29 lipca 2025 r., Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawił następujące wyjaśnienia do postulatów znajdujących się w jego kompetencji.
Postulaty samorządu rolniczego:
1. Natychmiastowe przekazanie środków na udrożnienie kanałów podstawowych —nie tylko na prace hakowania, ale również na pogłębianie i pełne udrażnianie koryt.
2. Udrożnienie kanałów doprowadzających wodę do kanałów dopływowych (które doprowadzają wodę do stacji pomp), aby usprawnić gospodarkę wodną i zapobiec kolejnym zalaniom.
3. Bezzwłoczna naprawa niedziałających pomp na stacjach pomp, co jest warunkiem utrzymania właściwego poziomu wód na terenach rolniczych.
Odniesienie się MRiRW: Uprzejmie informuję, że corocznie w budżecie państwa zapewnione są środki przeznaczone dla spółek wodnych, w 2026 roku zaplanowano środki w kwocie 80 mln zł, co stanowi dwukrotnie więcej niż w bieżącym roku.
Postulat samorządu rolniczego: 4. Wyraźne rozdzielenie strat roślinnych od strat w produkcji zwierzęcej w dokumentacji komisji szacujących szkody, tak aby produkcja zwierzęca nie zaniżała procentu strat w uprawach.
Odpowiedź MRiRW: Zasady szacowania szkód powstałych w wyniku niekorzystnych zjawisk atmosferycznych takich jak grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun, obsunięcie się ziemi lub lawina w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich jak i zakres protokołu oszacowania szkód – regulują przepisy § 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. poz. 187, z późn. zm.).
Należy zauważyć, że takie zjawiska atmosferyczne jak np. powódź, huragan czy obsunięcie się ziemi mogą powodować szkody nie tylko w uprawach ale również w zwierzętach czy środkach trwałych.
W aktualnym stanie prawnym, dzięki uniwersalności obowiązującego wzoru protokołu, zawiera on informacje zarówno o wysokości szkód produkcji roślinnej, zwierzęcej jak i środkach trwałych.
Dane zawarte w protokołach pozwalają na oszacowanie strat w całym gospodarstwie i dostosowanie pomocy do potrzeb poszkodowanych producentów rolnych.
Ma to szczególne znaczenie w przypadku występowania gwałtownych zjawisk atmosferycznych takich jak np. ubiegłoroczna powódź, w związku z którą wprowadzono stan klęski żywiołowej. Dzięki uniwersalności obowiązującego wzoru protokołu komisje powołane przez wojewodów mogły bez zbędnej zwłoki przystąpić do szacowania szkód i na podstawie tych protokołów były uruchamiane kolejne formy pomocy dla poszkodowanych producentów rolnych.
Standaryzacja ta ma na celu zapewnienie równego traktowania podmiotów oraz ułatwienie analizy i weryfikacji danych przez odpowiednie organy administracyjne.
Dokumenty te stanowią niezbędną podstawę do dalszych działań pomocowych, w tym ewentualnego uruchomienia środków wsparcia finansowego.
Ważne jest rozróżnienie i jednoczesne rozdzielenie istoty samego oszacowania szkód powstałych w wyniku niekorzystnych zjawisk od warunków udzielania pomocy finansowej.
Uwzględniając stanowisko Komisji Europejskiej oraz liczne wnioski organizacji rolniczych pomoc w związku z wystąpieniem szkód w uprawach rolnych w wyniku niekorzystnych zjawisk atmosferycznych od 2023 r. skierowana jest do tych producentów rolnych, w których gospodarstwach szkody wynoszą powyżej 30% średniej rocznej produkcji roślinnej.
Wniosek KRIR: 5. Ponowienie wniosku o wprowadzenie stanu klęski żywiołowej na tym obszarze, co pozwoli ochronić rolników przed karami umownymi wynikającymi z kontraktów terminowych, których realizacja jest niemożliwa z powodu zniszczeń. W przypadku braku możliwości formalnego wprowadzenia stanu klęski konieczne jest wdrożenie innego mechanizmu prawnego chroniącego poszkodowanych przed konsekwencjami niewywiązania się z umów handlowych.
Wyjaśnienia MRiRW: Zgodnie z obowiązującymi przepisami, Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić stan klęski żywiołowej z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego wojewody.
Zgodnie z ustawą o stanie klęski żywiołowej, klęska żywiołowa, to katastrofa naturalna lub awaria techniczna, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem.
Ponadto uwzględniając stanowisko Wojewody Pomorskiego przekazane do Prezesa Rady Ministrów przy piśmie z dnia 14.08.2025 r., znak: BZK-VII.7160.99.2025.KS, informuję, że po analizie przesłanek ustawowych oraz argumentów wyrażonych przez rolników i producentów rolnych z terenu Żuław, wojewoda stwierdził, że sytuacja hydrologiczna na obszarze (w granicach województwa pomorskiego) nie daje podstaw do skierowania wniosku Wojewody do Prezesa Rady Ministrów o wprowadzenie stan klęski żywiołowej.
Intensywne opady atmosferyczne, które dotknęły obszar województwa pomorskiego nie zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, a pomoc i ochrona są skutecznie realizowane bez stosowania nadzwyczajnych środków. Normalnie działają jednostki samorządu terytorialnego i inne organy, a struktury dedykowane do udzielania pomocy poszkodowanej ludności realizują skutecznie swoje zadania majce na celu minimalizację skutków niekorzystnych zjawisk atmosferycznych, w tym w obszarze szkód w rolnictwie/uprawach rolnych.
W czasie niekorzystnych warunków atmosferycznych nie wystąpiła konieczność ewakuacji ludności oraz nie odnotowano przypadków zniszczeń infrastruktury mieszkaniowej.
Kierowanie strumieni środków finansowych na potrzeby rekompensaty za straty i szkody w uprawach rolnych mogą być i są lub wkrótce będą realizowane bez konieczności wprowadzania stanu nadzwyczajnego. Sytuacja oraz bezpieczeństwo mieszkańców terenów Żuław nie wymusza również wprowadzania ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela.
Obecnie prowadzone są prace legislacyjne mające na celu uruchomienie pomocy dla producentów rolnych dotkniętych niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi z terenów Żuław.
Wniosek KRIR 6. Uruchomienie dotacji do wapnowania gleb — na skutek zalania doszło do intensywnego wypłukania wapnia z profilu glebowego W efekcie grunty te ulegają przyspieszonej degradacji, a ich produktywność ulega znacznemu ograniczeniu. Wapnowanie jest jedynym skutecznym działaniem naprawczym, które pozwoli przywrócić właściwy odczyn i ograniczyć długotrwałe skutki degradacji gleby.
Odpowiedź MRiRW: Rolnicy potrzebujący wsparcia zabiegu wapnowania gleb mogą korzystać z finansowania w ramach ekoschematu „Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi” w praktyce „Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant z wapnowaniem”.
Niezależnie od powyższego, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi wystąpi do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z prośbą o uruchomienie programu priorytetowego pn.: „Ogólnopolski program regeneracji środowiskowej gleb poprzez ich wapnowanie”, dla producentów rolnych z terenów Żuław Wiślanych, którzy zostali dotknięci skutkami intensywnych opadów deszczu w dniach 28-29 lipca 2025 r.
